وجه اشتراک سطوح گرانیتی، موزها و فرودگاه‌ها در چیست؟! همه‌ی آن‌ها به طور مداوم در حال تابش امواج کم‌انرژی هستند. با این حال، با توجه به نظر متخصصان رشته‌ی سم‌شناسی، مردم با نگرانی درباره‌ی تغییرات آشپزخانه‌شان به سرکار نمی‌روند. اما تابش یکی از این منابع باعث اضطراب نامناسبی میان مردم شده است و آن هم تابش مربوط به دستگاه بازرسی بدنی فرودگاه‌ها است.

بیماران معمولا نگران توصیه‌های پزشکی هستند که با استفاده از پرتو ایکس روند درمان را طی می‌کند. مرکز مراقبت‌های غذا و دارو به بیماران هشدار می‌دهد که از تصویربرداری اشعه‌ی ایکس تنها زمانی که ضرورت دارد، استفاده کنند. با این حال پس آیا مردم باید نگران بازرسی‌های امنیتی در فرودگاه نیز باشند؟

دکتر لوییس نلسون، استاد و مدیر فوریت‌های پزشکی در مدرسه‌ی پزشکی روتگرز نیوجرسی، خبر خوبی برای کسانی که در عین نگرانی برای سلامت خود، پروازهای زیادی می‌کنند، دارد: «خوشبختانه جای نگرانی نیست. اشعه یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف انواع انرژی الکترومغناطیسی متحرک استفاده می‌شود. اشعه‌ی یونیزه کننده، همان اشعه‌ای که دستگاه‌های پرتو ایکس تابش می‌کنند، و غیریونیزه کننده، که شامل موج‌های مغناطیسی و رادیویی می‌شود، دو نوع مختلف تابش هستند.

تفاوت مهم این دو تابش در سطح انرژی است که انتقال می‌دهند. اشعه‌ی یونیزه کننده انرژی کافی دارد تا الکترون‌ها را از اتم‌ها دور کند و رادیکال‌های آزاد را به وجود بیاورد. رادیکال‌های آزاد از نظر شیمیایی فعال هستند و می‌توانند علاوه بر آسیب‌ زدن به DNA، خطر ابتلا به سرطان را نیز افزایش بدهند.

اما تنها درصورتی‌که میزان زیادی از اشعه‌ی یونیزه کننده توسط بدن دریافت شود، می‌تواند برای سلامت انسان خطرناک باشد. آن‌طور که نلسون گفته است: «در دستگاه‌های بازرسی بدنی پرتو ایکس فرودگاه‌ها، با این که بیش از نصف آن‌ها اشعه‌ی یونیزه کننده تابش می‌کنند اما میزان این تابش در حدی نیست که به بدن آسیب برساند. تقریبا نیمی از دستگاه‌های بازرسی بدنی از موج‌هایی با طول‌موج میلی‌‌متری استفاده می‌کنند که جز تشعشعات غیریونیزه‌ کننده محسوب می‌شود. تاثیرات این امواج آنقدر ناچیز هستند که بی‌اهمیت محسوب می‌شوند.»

بیماران حق دارند که نگران باشند بدن‌شان در معرض چه میزان اشعه‌ی ایکس قرار می‌گیرد. با این حال، میزان پرتوهایی که توسط دستگاه بازرسی بدنی پرتو ایکس فرودگاه‌ها متنقل می‌شوند در مقایسه با دستگاه‌های پزشکی بسیار ناچیز است. یک تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس از سینه‌ی بیمار، او را در معرض تقریبا ۱۰۰۰ برابر میزان پرتوهایی قرار می‌دهد که از یک دستگاه بازرسی در فرودگاه تابش می‌شود. بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۰۸ در نشریه‌ی «رادیولوژی» منتشر شد، انجمن فیزیک سلامت تخمین می‌زند که دستگاه بازرسی بدنی پرتو ایکس در فرودگاه حدود ۰/۱ میکروسیورت اشعه در هر بازرسی تابش می‌کند. در مقابل، یک دستگاه تصویربرداری پرتو ایکس معمولی حدود ۱۰۰ میکروسیورت اشعه تابش می‌کند.

نلسون همچنین گفت که مسافران در طول پرواز در معرض میزان بیشتری از پرتو ایکس قرار می‌گیرند. هر دقیقه پرواز در یک هواپیما تقریبا به میزان یک بار رد شدن از دستگاه پرتو ایکس در فرودگاه، اشعه تابش می‌کند. جالب است که مردم از اشعه‌ی اندکی دستگاه بازرسی بدنی هراس دارند اما هیچ‌گاه از نشستن در هواپیما و قرار گرفتن در معرض تشعشعات آن احساس وحشت نکرده‌اند.»

ناسا تخمین می‌زند که حتی اگر تمام سال در حال پرواز بودید، میزان اشعه‌ای که از تابش این دستگاه‌ها به شما منتقل می‌شد، جز کوچکی از تمام پرتوهایی بود که از طریق غذا به شما می‌رسید. به نقل از ناسا، خیلی از غذاها دارای میزان کمی مواد رادیواکتیو کربن ۱۴ و پتاسیم ۴۰ هستند. در واقع، خیلی از اجسام و موادی که به طور روزمره با آن‌ها سروکار داریم پرتو تابش می‌کنند. خاک، پیاده‌روها و ساختمان‌های سیمانی و حتی هوایی که تنفس می‌کنیم شامل میزان کمی از مواد رادیواکتیو می‌شوند.

نلسون اظهار کرد که در مقایسه با تمام این تابش‌ها، دستگاه بازرسی بدنی پرتو ایکس تشعشعات بسیار کوچکی دارد. این پدیده حتی برای کسانی که در برابر اشعه‌ خطرپذیرتر هستند، مانند خانم‌های باردار و کودکان نیز مشکلی ایجاد نمی‌کند. زیرا آن‌ها به طور روزانه، به اندازه‌ی افراد دیگر در معرض مواد رادیواکتیو ضعیف و تابش قرار دارند.

نلسون گفت: «میزان مصرف هرچیز می‌تواند از آن سم بسازد. درواقع همه‌چیز سم است، اگر استفاده از آن را به بیش‌ازحد برسانیم. نتیجه‌ی دیگر این مطلب این است که در صورت استفاده‌ی به اندازه، هیچ‌چیز سمی نیست.»
نلسون اضافه کرد که در این موضوع، پرتو ایکس‌های فرودگاه قطعا در طرف غیرسمی قضیه قرار دارند.

مترجم: هانیه الزهرا بوداغی/ ویراستار: زهرا جعفریان/ تحریریه‌ی رسانه‌ی علمی کیهان‌شناس